W marcu 2016 roku w Muzeum Narodowym we Wrocławiu skanowaliśmy 3D retabulum Tryptyk Świętych Dziewic ze zbiorów tegoż muzeum. Skanowanie 3D stanowiło pierwszy etap przedsięwzięcia, którego celem ma być przygotowanie wiernej kopii całego retabulum do kościoła, w którym niegdyś stał ten zabytek, a jest to kościół p.w. Św. Katarzyny w Osieku. Po zeskanowaniu 3D przygotowaliśmy modele 3D kazdej z pięciu figur przedstąwiających: Matkę Boską, Św. Katarzynę, Św. Barbarę, Św. Małgorzatę i Św. Dorotę. Retabulum to inaczej nastawa ołtarzowa, dekoracja ołtarza w kościele. Zeskanowane przez nas retabulum pochodzi sprzed 1495 roku, a wykonane zostało w pracowni wrocławskiej. W okresie średniowiecza i renesansu retabulum ustawiano na mensie ołtarzowej, często oddzielonej od niej predellą.

Tryptyk z Osieka jest przykładem długo utrzymujących się w śląskiej rzeźbie tendencji stylu międzynarodowego, połączonego z elementami stylistyki późnogotyckiej. Przedstawia popularny na Śląsku temat Czterech Świętych Dziewic, wykształcony w XIV w., a ukazany tu w nowej późnogotyckiej redakcji. Jest on wariantem Świętej Rozmowy między ukazaną w centrum Marią z Dzieciątkiem, depczącą lwa, a stojącymi po bokach świętymi męczennicami: Katarzyną Aleksandryjską z zachowanym we fragmencie mieczem – narzędziem kaźni (stojącą na prześladowcy Maksencjuszu) i Barbarą z wieżą (depczącą swego ojca – poganina Dioskurosa). Dwie pozostałe święte przedstawiono na skrzydłach bocznych tryptyku. Są to św. Małgorzata ze smokiem-szatanem pod stopami, dzierżąca pierwotnie oręż zwycięstwa nad złem – krzyż, oraz św. Dorota depcząca oprawcę Suprycjusza, odbierająca od chłopca znak prawdziwości wyznawanej wiary – kosz rajskich owoców. Długie, rozpuszczone włosy niewiast symbolizują ich panieństwo, a złote korony i czepiec na głowach – niebiańską nagrodę odebraną od Chrystusa Oblubieńca. Odwrocia skrzydeł zachowały nikłe ślady malowanej sceny Zwiastowania Marii. Esowato wygięte, miękkie pozy rzeźbionych figur, ich idealizowane, dziewczęce twarze oraz delikatna budowa ciała okrytego kaskadami głęboko pofałdowanych szat – są świadectwem dominujących w dziele wpływów stylu Pięknych Madonn. Twardo załamane fałdy płaszczy Dziewic, z dynamicznymi wywinięciami, oraz ażurowe maswerki w zwieńczeniu szafy i skrzydeł, z późnogotyckim łukiem, tzw. „oślim grzbietem”, wskazują na późnogotycką metrykę zabytku.

PK